Хэдэн жилийн өмнө би олны танил нэгэн эмэгтэй жүжигчний оролцсон ярилцлагыг үзэж байсан юм. Тэрээр цөмийн эрчим хүчийг буруушааж, 3-Mile Island-д болсон явдалтай холбоотой хэдэн баримт дэлгэж байв. Хэсэг сонсож байгаад сэтгүүлч түүний яриад байгаа баримтууд нь ямар ч үнэний оргүй гэдгийг нь хэлэхэд бүсгүй ихэд дургүйцэж “Үнэн худал нь биш, төрсөн сэтгэгдэл нь чухал шд” гэж байж билээ.
Олон хүн (бараг ихэнх хүмүүс) амьдралд иймэрхүү байдлаар ханддаг. Энэний талаар Alan Cromer “Uncommon Sense” номондоо гайхамшигтайгаар тодорхойлсон байдаг. Хүмүүс ихэвчлэн, тооцоолж бодсон шинжилгээнд биш, төрсөн сэтгэгдэл мэдрэмжиндээ тулгуурлаж шийдвэр гаргадаг. Үнэндээ “сайн шийдвэр гаргах”-тай, “зөн билэгтээ найдах” шиг их зөрчилддөг зүйл гэж үгүй.
Миний бодлоор, хүнийг үр бүтээлтэй амжилттай амьдрахад, Геометр Шекспир 2 л хамгийн чухал хичээлийг заадаг мэт. Хэрэв зөв заавал, эдгээр хичээлүүд нь чамайг яаж бодоход, яаж өгөгдөл цуглуулахад, яаж тэднийгээ шинжлэхэд мөн яаж дүгнэлт хийхэд сургадаг юм. Berkeley Их сургуулийн Проф. Hugh Richmond-н заадаг Шекспир-н хичээл миний хувьд хамгийн соонирхолтой нь байлаа. Хэдий би Berkeley-д Физик-н Ph.D-р сурч байсанч энэ хичээл надад маш чухал байсан учир, би бүх лекцэнд нь сууж, бүх унших даалгаварыг гүйцээсэн юм. Тиймдээ ч би профессор Richmond-г харах бүрдээ түүний энэ хичээлд нь баярлаж явдагаа хэлдэг байлаа. Хүний ертөцийн талаар эсвэл биднийг итгүүлэн, даган биширтэл бичих Шекспирын энэ арга барилын талаар өөр ямар ч хичээл надад ийм гүнзгий ойлголтыг өгөөгүй юм.
Антонийн алдартай яриа-г сана л даа, яаж тэр үгээрээ үймсэн олныг өөрийнхөө араас дагуулж байлаа? Өөр ямар хичээл чамд ийм юм зааж байв? Энэ чиний ирээдүйд хэрэг болох чадвар биш гэж үү? Өөрөөр асууя л даа, энэнээс илүү чухал чадвар бий гэж үү?
Антоний яаж тэгж байгаа нь ч биш, ерөөсөө тэгж чадаж байгаа гэдэг нь л өөрөө гайхамшигтай юм. Энийг тогтоож аваарай, тэгвэл физик эсвэл инженерийн ангиас хэзээ ч олж авахгүй амьдралын тэр л талыг мэдэж авах болно.
Бичиглэлийн хувьд… Шекспир энэ салбарын стандартыг тогтоосон юм… Зүгээр нэг уран цэцэн үгсээр биш, харин чамд юу ойлгох ёстойг чинь шууд л ойлгуулах тийм тодорхой оновчтой үгсээр. Тийм ч учраас яг эх хувилбарыг нь олж унших (жүжгийг нь үзэх) хэрэгтэй юм. Зүгээр шалгалтын асуултанд зориулж товчилсон тойм, сурах бичигүүдийг биш шүү, яг эх хувилбарыг нь...
Амьдралын тухай, хайрын тухай “Much Ado About Nothing”-с юу сурснаа сана даа? Яаж бие бие үздэггүй байсан хоёр хүн өөрчлөгдөж, нэг нэгнээ гүн гүнзгий мэдэрч хайрлан дурлаж байгааг… гэх зэргээр бичээд байвал бичээд л байна… Хэрэв Шекспирийнхээ хичээлд сайн суусан бол чи ч бас ойлгож л байгаа байх. Шекспирийнхтэй харьцуулах хэмжээний бусад алдартай зохиолууд ч бас бий. Жишээ нь би “Дайн ба Энх” гэх мэт Оросын зохиолуудад дуртай. Заримдаа “Moby Dick”-г дахин нээж умбах үе ч байна.
Геомтер биднийг логик сэтгэлгээнд сургадаг, дүгнэлт гаргана гэж яадгийг, үнэн гэж юуг хэлэх, зөв буруу гэдгийг нь яаж шалгах талаар. Бодит амьдрал дээрх зүйлс тэр болгон бидний геометрт хэрэглэдэг шиг энгийн теоремд буух боломжгүй байдаг. Гэхдээ энэ ухаанд суралцснаар бид, зарим зүйлс үнэн байдгийг, зарим таамаг худлаа гэдгийг мөн анхааралтай сэтгэж шинжилсний дүнд үнэн худлын ялгааг олох боломжтойг (байнга биш ч) мэдэж авдаг.
Мэдээж энэ хичээлүүдээс тодорхой хэмжээнд л юм сурна. Энэ хичээлүүд нь логик сэтгэлгээний талаар, утга зохиолын талаар, тууж жүжгийн талаар, хүмүүсийн болон итгэл үнэмшлийн талаар, баримтад суурилсан мэдлэгийн талаар амьдралынхаа туршид суралцахад, амьдралынхаа туршид хөгжиж боловсроход хөшүүргийн л үүрэгтэй юм. Хорь гучин жил ингээд суралцчих, дараа нь чи өөрөө ойлгоод ирнэ. Бас хүрээлэн байгаа ертөнцөөө хянах нөлөөлөх чадвартай болоод ирнэ ...
Дээр хэлсэн эмэгтэй хэрэв геометр үзсэн байсан бол, тэр үнэн худлын талаар ингэж дураараа ярихгүй л байсан байх. Хэрэв тэр шекспирийг судалсан бол, төрсөн сэтгэгдэлдээ бүрэн найдах талаар тэгж хамаагүй ярихгүй л байсан байх.
Нас дээр гарчихсан хойно хорвоо чамд ойлгомжгүй санагдаж байгаа бол, чи өөрөө ямар ч хүч чадалгүй мэт, яг л амьдрал чамаар тохуурхаад байгаа мэт санагдаж байгаа бол, магадгүй чи залуудаа шекспир юм уу геометрийг судлаагүйнх байх. Эсвэл чи тунгааж өөрийн болголгүй зүгээр л нэг чихээрээ оруулаад нөгөө чихээрээ гаргасных байх.
http://qr.ae/1ZD2bt
No comments:
Post a Comment